چالش‌های حقوقی حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب در پرتو قوانین نجات و کشفیات

ناجیان و کاشفان در پی کسب منفعت اقتصادی حداکثری از اقدامات خود و باستان‌شناسان به‌دنبال فراهم کردن شرایط حفاظت مطلوب از میراث فرهنگی زیر آب هستند. تضاد میان اهداف این دو گروه آشکار است و امکان سازش میان اهداف متضاد آنها بسیار دشوار. قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی با توجه به همین دشواری‌ها دو رویکرد کلی اتخاذ کرده‌اند: تعدادی از آنها به‌کلی اجرای قوانین نجات و کشفیات را در مورد بقایای تاریخی و باستانی زیر آب منع کرده و در مقابل عده‌ای دیگر اجرای این قوانین را در خصوص میراث فرهنگی زیر آب به‌صراحت تجویز کرده‌اند. در این میان «کنوانسیون 2001 یونسکو در خصوص حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب» تلاش کرده است که میان مواضع متضاد دو طرف به‌نوعی سازش ایجاد کند. مادۀ 4 این کنوانسیون اجرای قوانین نجات و کشفیات را مشروط به شرایط خاصی تجویز کرده است. سازگاری این مقرره با بند 3 مادۀ 303 کنوانسیون 1982 مبهم و سازگاری آن با مقررات کنوانسیون بین‌المللی نجات (1989) در شرایط خاصی امکان‌پذیر است.